Γενικά, οι περισσότερες γαστρεντερικές διαταραχές εκδηλώνονται με ένα ευρύ φάσμα όχι μόνο δυσάρεστων αλλά και ανησυχητικών συμπτωμάτων. Το πιο κοινό και συνήθως ακίνδυνο σύμπτωμα, καθώς κατά βάση είναι παροδικό και οφείλεται σε διόλου ανησυχητικές καταστάσεις, είναι η συσσώρευση αερίων στην κοιλιά. Ένα άλλο ωστόσο σύμπτωμα που ωθεί συνήθως τους ασθενείς στην αναζήτηση ιατρικής συμβουλής είναι το αίμα στα κόπρανα, μια κατάσταση της οποίας η υποκείμενη αιτία χρήζει διερεύνησης. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις ενδέχεται τα δύο αυτά συμπτώματα να συνυπάρχουν, να παρουσιάζουν δηλαδή οι ασθενείς πολλά αέρια και αίμα στα κόπρανα. Ενώ αυτά τα συμπτώματα μπορεί να φαίνονται αβλαβή μεμονωμένα, η ταυτόχρονη εμφάνισή τους συχνά απαιτεί ιατρική αξιολόγηση. Τι μπορεί όμως να υποδηλώνει αυτή η συνύπαρξη και πόσο επικίνδυνη είναι;

Πού οφείλεται η συσσώρευση αερίων

Τα αέρια στο πεπτικό σύστημα προέρχονται από δύο κύριες πηγές: την κατάποση αέρα και τη ζύμωση των μη απορροφήσιμων τροφών από τη μικροχλωρίδα του εντέρου. Ενώ μια ορισμένη ποσότητα αερίων είναι φυσιολογική, η υπερβολική συσσώρευση αυτών μπορεί να οδηγήσει σε δυσφορία, φούσκωμα και διάταση. Στα αίτια συσσώρευσης αερίων εντός της κοιλιακής κοιλότητας συγκαταλέγονται:

• Διατροφικοί παράγοντες όπως η κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, όπως όσπρια, σταυρανθή λαχανικά και γαλακτοκομικά προϊόντα (σε άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη), που συμβάλλουν στον σχηματισμό αερίων.
• Σύνδρομα δυσαπορρόφησης όπως η δυσανεξία στη λακτόζη και η κοιλιοκάκη οι οποίες εμποδίζουν τη σωστή πέψη και απορρόφηση, οδηγώντας σε υπερβολική ζύμωση από τα βακτήρια του εντέρου.
• Τυχόν ανισορροπία στη μικροχλωρίδα του εντέρου που μπορεί να αυξήσει την παραγωγή αερίων.
• Η υπερβολική ανάπτυξη βακτηρίων στο λεπτό έντερο η οποία οδηγεί σε υπερβολική ζύμωση των υδατανθράκων, προκαλώντας φούσκωμα και αέρια.
• Λειτουργικές διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και η λειτουργική δυσπεψία που μπορεί να οδηγήσουν σε κατακράτηση αερίων και φούσκωμα.

Αίμα στα κόπρανα: Αίτια και επιπτώσεις

Η παρουσία αίματος στα κόπρανα είναι ενδεικτική αιμορραγίας στο γαστρεντερικό σύστημα. Το χρώμα και η σύσταση του αίματος παρέχουν στοιχεία για την προέλευσή του: το ζωηρό κόκκινο αίμα υποδηλώνει αιμορραγία στο κατώτερο γαστρεντερικό σύστημα (ορθό ή παχύ έντερο), ενώ η παραγωγή μαύρων, σαν πίσσα κοπράνων (μέλαινα κόπρανα) υποδηλώνουν αιμορραγία στο ανώτερο γαστρεντερικό σύστημα (οισοφάγος, στομάχι ή λεπτό έντερο). Στις πιο κοινές αιτίες εμφάνισης αίματος στα κόπρανα συγκαταλέγονται:

• Αιμορροΐδες, δηλαδή διογκωμένα αιμοφόρα αγγεία στο ορθό ή τον πρωκτό τα οποία αποτελούν τη συχνότερη αιτία ζωηρού κόκκινου αίματος στα κόπρανα.
• Ραγάδα πρωκτού, δηλαδή μια μικρή σχισμή στο τοίχωμα του πρωκτού που προκαλεί αιμορραγία, συνήθως συνοδευόμενη από πόνο κατά την αφόδευση.
• Ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου όπως η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα, οι οποίες προκαλούν χρόνια φλεγμονή και έλκη, οδηγώντας σε εμφάνιση αίματος στα κόπρανα.
• Παθήσεις παχέος εντέρου όπως η εκκολπωματίτιδα, η οποία μπορεί να προκαλέσει σημαντική αιμορραγία.
• Βακτηριακές λοιμώξεις του γαστρεντερικού συστήματος (π.χ. η λοίμωξη από βακτήρια όπως τα Shigella, Escherichia coli, Campylobacter) μπορούν να προκαλέσουν αιματηρή διάρροια.
• Πολύποδες και καρκίνος του παχέος εντέρου, αφού οι πολύποδες μπορεί να προκαλέσουν σποραδική αιμορραγία, ενώ οι κακοήθειες οδηγούν σε χρόνια ή διαλείπουσα αιμορραγία που γίνεται αντιληπτή στα κόπρανα.

Σε ποιες παθήσεις συνυπάρχουν πολλά αέρια και αίμα στα κόπρανα;

Όταν συνυπάρχουν πολλά αέρια και αίμα στα κόπρανα, συνήθως υποδηλώνουν μια υποκείμενη παθολογία που απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση. Αυτός ο συνδυασμός συμπτωμάτων μπορεί να είναι ανησυχητικός και συχνά σχετίζεται με συγκεκριμένες γαστρεντερικές διαταραχές όπως:

• Ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου όπως η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα, οι οποίες προκαλούν χρόνια φλεγμονή και εξέλκωση του εντερικού βλεννογόνου. Αυτό οδηγεί σε φούσκωμα, πολλά αέρια και αίμα στα κόπρανα λόγω βλάβης στον εντερικό βλεννογόνο.
• Καρκίνος του παχέος εντέρου, καθώς ο κακοήθης όγκος μπορεί να προκαλέσει μερική απόφραξη του εντέρου, οδηγώντας σε συσσώρευση αερίων και φούσκωμα. Καθώς ο όγκος διαβρώνει αιμοφόρα αγγεία, μπορεί να προκληθεί διαλείπουσα ή χρόνια αιμορραγία η οποία γίνεται αντιληπτή στα κόπρανα.
• Βακτηριακές και παρασιτικές λοιμώξεις του γαστρεντερικού συστήματος (π.χ. Clostridium difficile, Shigella (σιγκέλωση) και Entamoeba histolytica) οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν φούσκωμα και αιματηρή διάρροια λόγω φλεγμονής και εξέλκωσης του εντερικού βλεννογόνου.
• Εκκολπωματίτιδα, η οποία μπορεί να προκαλέσει φούσκωμα, πολλά αέρια και αίμα στα κόπρανα, ιδίως εάν τα εκκολπώματα υποστούν ρήξη.
• Πεπτικά έλκη και καθυστερημένη γαστρική κένωση, αφού η καθυστερημένη γαστρική κένωση συνήθως οδηγεί σε συσσώρευση αερίων, ενώ η εξέλκωση μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία του ανώτερου γαστρεντερικού συστήματος, η οποία γίνεται αντιληπτή με την παραγωγή σκούρων, σαν πίσσα κοπράνων.
• Επίμονη φλεγμονή λόγω δυσανεξίας στη γλουτένη ή άλλων τροφικών αλλεργιών που μπορεί να οδηγήσει σε πολλά αέρια και περιστασιακά αίμα στα κόπρανα λόγω ερεθισμού και βλάβης του βλεννογόνου.

Γενικά, η ταυτόχρονη εμφάνιση συσσώρευσης αερίων και αίματος στα κόπρανα αποτελεί ένα συνδυαστικό σύμπτωμα με πολλές πιθανές υποκείμενες αιτίες. Οι αιτίες αυτές μπορούν να κυμαίνονται από καλοήθεις και ακίνδυνες έως αρκετά σοβαρές και απειλητικές για την υγεία του ασθενούς. Η έγκαιρη αναγνώριση της υποκείμενης παθολογίας με τα κατάλληλα διαγνωστικά εργαλεία και η εφαρμογή ενός στοχευμένου θεραπευτικού σχεδίου είναι κρίσιμες για τη διαχείριση αυτών των συμπτωμάτων και την διασφάλιση της υγείας και της ποιότητας ζωής των ασθενών. Σε προχωρημένες βέβαια περιπτώσεις δεν αποκλείεται κάποια πάθηση να χρειαστεί χειρουργική αποκατάσταση, ιδίως εάν πρόκειται για κακοήθεια. Ο Γενικός Χειρουργός στην Αθήνα Δρ. Βασίλειος Κοντοστόλης αποκαθιστά χειρουργικά κάθε πάθηση που απειλεί την ευημερία των ασθενών, εφόσον φυσικά υπάρχουν οι κατάλληλες ενδείξεις.