Η διαφραγματοκήλη εμφανίζεται όταν το πάνω μέρος του στομάχου ή και του κατώτερου τμήματος του οισοφάγου ωθείται προς τα πάνω μέσω του διαφράγματος προς την θωρακική κοιλότητα. Το διάφραγμα διαθέτει ένα μικρό άνοιγμα από το οποίο διέρχεται ο οισοφάγος, δηλαδή ο σωλήνας που μεταφέρει την τροφή, πριν συνδεθεί με το στομάχι, και διαχωρίζει την κοιλιά από το θώρακα. Η συγκεκριμένη πάθηση είναι υπεύθυνη για την εμφάνιση γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης και οισοφαγίτιδας.

Υπάρχουν τέσσερις τύποι διαφραγματοκήλης οι οποίες διακρίνονται ανάλογα με το τμήμα και τη μορφή ολίσθησης του στομάχου. Αυτοί είναι:

• Τύπος Ι – Ολισθαίνουσα διαφραγματοκήλη: Αποτελεί την πιο διαδεδομένη σε εμφάνιση, όπου το στομάχι και το κάτω μέρος του οισοφάγου γλιστρούν προς τα πάνω στη θωρακική κοιλότητα μέσω του διαφράγματος.
• Τύπος ΙΙ – Παραοισοφαγική διαφραγματοκήλη: Αποτελεί πιο επικίνδυνη μορφή της πάθησης. Ο οισοφάγος και το στομάχι παραμένουν στη φυσιολογική θέση τους, αλλά μέρος του στομάχου διέρχεται προς το θώρακα μέσα από το σώμα του οισοφάγου. Το στομάχι μπορεί να συμπιεστεί και να χάσει την παροχή αίματος.
• Τύπος ΙΙΙ – Μικτή διαφραγματοκήλη: Συνιστά έναν συνδυασμό ολισθαίνουσας και παραοισοφαγικής διαφραγματοκήλης.
• Τύπος ΙV : Συνιστά τύπο διαφραγματοκήλης η οποία δημιουργείται στην περίπτωση που κάποιο άλλο τμήμα της ενδοκοιλιακής δομής όπως παχύ έντερο εισέρχεται στη θωρακική κοιλότητα μέσα από το διάφραγμα.

Οι τρεις τελευταίοι τύποι αποτελούν πιο σπάνιες περιπτώσεις διαφραγματοκήλης, αλλά παρουσιάζουν αυξημένο ποσοστό επικινδυνότητας λόγω της σοβαρότητας των συμπτωμάτων που προκαλούν.

Αιτίες εμφάνισης διαφραγματοκήλης

Ορισμένα από τα πιο κοινά αίτια που συντελούν στην εμφάνιση διαφραγματοκήλης είναι τα εξής:

• αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση εξαιτίας συνθηκών όπως ο χρόνιος βήχας, η δυσκοιλιότητα, η εγκυμοσύνη, η παχυσαρκία ή η άρση βαρέων αντικειμένων
• αυξημένος ρυθμός σύσπασης του οισοφάγου
• προχωρημένη ηλικία (πάνω από 50 έτη)
• κάπνισμα

Συμπτώματα διαφραγματοκήλης

Σε περιπτώσεις μικρού μεγέθους διαφραγματοκήλης, οι ασθενείς δεν παρουσιάζουν κάποιο σύμπτωμα και γίνεται τυχαία διάγνωση της πάθησης κατά τη διενέργεια διαγνωστικών εξετάσεων όπως γαστροσκόπησης. Με την πάροδο του χρόνου μπορεί να παρουσιαστούν ήπιες ή και πιο έντονες ενοχλήσεις.
Οι ασθενείς που πάσχουν από διαφραγματοκήλη εκδηλώνουν συμπτώματα που σχετίζονται με τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, η οποία αποτελεί το κυριότερο χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης μορφής κήλης. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Δυσπεψία / φούσκωμα
• Δυσκολία στην κατάποση
• Αναιμία
• Δυσφαγία
• Κοιλιακή αιμορραγία
• Ναυτία
• Αίσθημα καύσου στο πίσω τμήμα του στέρνου
• Αναγωγή του περιεχομένου του στομάχου
• Όξινες ερυγές (ρέψιμο)

Αν μια διαφραγματοκήλη είναι μεγάλη σε μέγεθος και ασκεί πίεση στην περιοχή της θωρακικής κοιλότητας, μπορεί παράλληλα να προκαλέσει συμπτώματα όπως αύξηση της αρτηριακής πίεσης ,βάρος ή πόνο στο στήθος, αρρυθμίες και δύσπνοια.

Διάγνωση διαφραγματοκήλης

Σε περίπτωση ύπαρξης διαφραγματοκήλης, η κλινική εξέταση και η λήψη ιστορικού του ασθενούς δε βοηθούν σημαντικά στη διάγνωση της πάθησης. Οι διαγνωστικές εξετάσεις που χρησιμοποιούνται σε αυτές τις περιπτώσεις είναι:

• Η ενδοσκόπηση του οισοφάγου – στομάχου – δωδεκαδακτύλου ή αλλιώς γαστροσκόπηση
• Η διενέργεια ακτινογραφίας του ανώτερου πεπτικού συστήματος με τη χρήση σκιαγραφικού υλικού όπως του βαρίου
• Η εικοσιτετράωρη καταγραφή του pH του οισοφάγου (Πεχαμετρία), προκειμένου να διαπιστωθεί η διακύμανση της οξύτητας.
• Η αξονική τομογραφία στην περιοχή του θώρακα και της άνω κοιλίας

Θεραπεία διαφραγματοκήλης

Όταν μια διαφραγματοκήλη είναι μικρή σε μέγεθος και βρίσκεται σε πρωταρχικό στάδιο, συστήνεται συντηρητική θεραπεία με φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, όπως χορήγηση αντιόξινων. Παράλληλα, συνιστώνται αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες με την αποφυγή συγκεκριμένων τροφών όπως τα πικάντικα τρόφιμα, τα λιπαρά, τα εσπεριδοειδή, το κρεμμύδι, το σκόρδο, ο καφές, το αλκοόλ. Συνιστάται επίσης η πραγματοποίηση μικρών και τακτικών γευμάτων, η αποφυγή της κατάκλισης μετά το γεύμα και ο περιορισμός του καπνίσματος και του άγχους. Συστήνεται η αερόβια φυσική άσκηση για ανακούφιση των συμπτωμάτων και διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους, ενώ προτείνεται η απώλεια βάρους σε περιπτώσεις παχυσαρκίας.

Σε οξείες περιπτώσεις διαφραγματοκήλης ή σε περίπτωση αύξησης του μεγέθους αυτής προτείνεται χειρουργική αντιμετώπιση. Στη χειρουργική επέμβαση, ο χειρουργός ενισχύει το διάφραγμα και επαναφέρει το τμήμα του στομάχου που έχει μετακινηθεί στο θώρακα πίσω στη θέση του. Παράλληλα, χρησιμοποιείται η τεχνική της θολοπλαστικής για τη δημιουργία ενός τύπου βαλβίδας στο πάνω μέρος του στομάχου, γεγονός που αποτρέπει την εμφάνιση υποτροπών. Αν και υπάρχει η δυνατότητα ανοιχτού χειρουργείου, πλέον χρησιμοποιείται ευρέως η ελάχιστα επεμβατική λαπαροσκοπική αποκατάσταση, η οποία συνεπάγεται ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο, μία μόνο ημέρα νοσηλείας και άμεση επάνοδο στις καθημερινές δραστηριότητες.