Η χειρουργική επέμβαση στο παχύ έντερο, ή κολεκτομή, είναι μια διαδικασία κατά την οποία αφαιρείται ένα τμήμα ή ολόκληρο το παχύ έντερο για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων, όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου, η εκκολπωματίτιδα, η νόσος του Crohn, η ελκώδης κολίτιδα και άλλες. Η ανάρρωση μετά από ένα χειρουργείο παχέος εντέρου μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την έκταση του αφαιρεθέντος οργάνου, τη γενική υγεία του ασθενούς και την πάθηση που αντιμετωπίστηκε χειρουργικά. Η διαδικασία ανάρρωσης είναι πολυδιάστατη και χρήζει προσοχής τόσο από τον ίδιο τον ασθενή όσο και από τους οικείους του. Σκοπός είναι σε κάθε περίπτωση η επιτάχυνση της διαδικασίας επούλωσης, η διαχείριση πιθανών επιπλοκών, η ψυχολογική υποστήριξη και οι μακροχρόνιες αλλαγές στον τρόπο ζωής που πιθανότατα θα πρέπει να γίνουν.

Είδη χειρουργικών επεμβάσεων στο παχύ έντερο

Γενικά, υπάρχουν διάφορα είδη χειρουργικών επεμβάσεων που μπορούν να διενεργηθούν για τη θεραπεία κάποιας πάθησης στο παχύ έντερο. Σε αυτές συγκαταλέγονται:

• Μερική κολεκτομή: Αφαιρείται μόνο ένα μέρος του παχέος εντέρου.
• Ολική κολεκτομή: Αφαιρείται ολόκληρο το παχύ έντερο.
• Κολοστομία (παρά φύσει έδρα): Δημιουργείται ένα άνοιγμα (στομία) στο κοιλιακό τοίχωμα για την εκτροπή των περιττωμάτων έξω από το σώμα.
• Ειλεοστομία: Παρόμοια με την κολοστομία, αλλά αφορά στο λεπτό έντερο, παρακάμπτοντας πλήρως το παχύ έντερο.
• Λαπαροσκοπική κολεκτομή: Ελάχιστα επεμβατική χειρουργική τεχνική κατά την οποία ουσιαστικά εκπληρώνεται ο ίδιος σκοπός, αλλά μέσω μικρότερων τομών, γεγονός που επιταχύνει την ανάρρωση και διευκολύνει τον ασθενή.

Ανάρρωση μετά από χειρουργείο παχέος εντέρου: Άμεση μετεγχειρητική φάση

Μετά την επέμβαση, οι ασθενείς μεταφέρονται στη μονάδα ανάνηψης, όπου παρακολουθούνται στενά. Εκεί, δίνεται έμφαση στη διαχείριση του πόνου και την παρακολούθηση των ζωτικών σημείων. Ο καρδιακός ρυθμός, η αρτηριακή πίεση, ο αναπνευστικός ρυθμός, ο κορεσμός οξυγόνου και η παραγωγή ούρων παρακολουθούνται στενά για να εντοπιστούν έγκαιρα σημεία επιπλοκών, όπως εσωτερική αιμορραγία ή λοίμωξη. Ενδοφλέβια υγρά χορηγούνται επίσης για τη διατήρηση της ενυδάτωσης, ιδιαίτερα καθώς η από του στόματος σίτιση είναι συχνά περιορισμένη για τις πρώτες 24–48 ώρες μετά την επέμβαση.

Παράλληλα, κατά την ανάρρωση μετά από χειρουργείο παχέος εντέρου δίνεται έμφαση στην πρόληψη τυχόν μετεγχειρητικών επιπλοκών. Στις επιπλοκές αυτές συγκαταλέγονται η θρόμβωση, η ανάπτυξη λοίμωξης στο σημείο της τομής και η ατελεκτασία. Για την πρόληψη της θρόμβωσης ενδέχεται να χορηγηθούν αντιπηκτικά φάρμακα και να χρησιμοποιηθούν ειδικές κάλτσες ή συσκευές για τη βελτίωση της κυκλοφορίας στα κάτω άκρα. Για την αποτροπή ανάπτυξης λοίμωξης η τομή παρακολουθείται προσεκτικά για ενδείξεις μόλυνσης, όπως ερυθρότητα, πρήξιμο ή έκκριση πυώδους ή ορώδους υγρού. Τέλος, η χρήση μάσκας οξυγόνου βοηθά στην πρόληψη της ατελεκτασίας (κατάρρευση του πνευμονικού ιστού) και της πνευμονίας. Η πρώιμη κινητοποίηση επίσης ενισχύει τη λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος.

Μία από τις πιο κρίσιμες πτυχές κατά την πρώιμη ανάρρωση μετά από χειρουργείο παχέος εντέρου είναι η επαναφορά της λειτουργίας του εντέρου. Συνήθως, η λειτουργία του εντέρου αρχίζει να επιστρέφει 24–72 ώρες μετά την επέμβαση. Μέχρι τότε, ασθενής συνήθως λαμβάνει μόνο υγρά και ενδοφλέβια σίτιση. Εάν το έντερο αρχίσει να παράγει ήχους, αυτό συνήθως υποδεικνύει την επανέναρξη της περισταλτικότητας (κινήσεις του εντέρου). Μόλις οι κινήσεις του εντέρου επανέλθουν στο φυσιολογικό και ο ασθενής αρχίσει να αποβάλλει αέρια, εισάγονται καθαρές υγρές τροφές, ακολουθούμενες από μια σταδιακή μετάβαση σε στερεές τροφές.

Ενδιάμεση φάση ανάρρωσης

Σε αυτή τη φάση ανάρρωσης, η πρώιμη κινητοποίηση αποτελεί βασικό παράγοντα για την πρόληψη μετεγχειρητικών επιπλοκών και την προώθηση της ταχύτερης επανόδου του ασθενούς στην καθημερινότητα. Οι ασθενείς ενθαρρύνονται να αρχίσουν να περπατούν το συντομότερο δυνατόν, καθώς το περπάτημα προάγει την κυκλοφορία του αίματος, βοηθά στην πρόληψη θρόμβων και διεγείρει τη λειτουργία του εντέρου. Επίσης, θα πρέπει να δίνεται έμφαση στην επιμελή φροντίδα της χειρουργικής τομής για την πρόληψη τυχόν λοίμωξης. Οι ασθενείς ή οι οικείοι που έχουν αναλάβει τη φροντίδα τους θα πρέπει να:

• Διατηρούν την τομή καθαρή και στεγνή.
• Αλλάζουν τους επιδέσμους σύμφωνα με τις οδηγίες.
• Παρατηρούν για τυχόν ενδείξεις μόλυνσης.
• Αν η επέμβαση περιλάμβανε κολοστομία ή ειλεοστομία, οι ασθενείς θα πρέπει επίσης να μάθουν πώς να διαχειρίζονται τη στομία, να φροντίζουν το δέρμα γύρω από αυτήν και να αλλάζουν το τοποθετούμενο σακουλάκι.

Μόλις η λειτουργία του εντέρου επανέλθει, οι ασθενείς τοποθετούνται συνήθως σε δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες για να μειώσουν την καταπόνηση στο πεπτικό σύστημα. Συνηθισμένες κατευθυντήριες γραμμές περιλαμβάνουν:

• Πραγματοποίηση μικρών, συχνών γευμάτων.
• Αποφυγή τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες.
• Επαρκής ενυδάτωση.

Ως προς τον πόνο, αυτός συνήθως μειώνεται σταδιακά κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο εβδομάδων. Ωστόσο, οι ασθενείς μπορεί να εξακολουθούν να χρειάζονται φάρμακα για την ανακούφιση του πόνου, κάτι το οποίο συζητείται με το χειρουργό που πραγματοποίησε την επέμβαση.

Μακροπρόθεσμη ανάρρωση μετά από χειρουργείο παχέος εντέρου

Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να αρχίσουν να επανέρχονται στις κανονικές δραστηριότητες μέσα σε 4 έως 6 εβδομάδες, αν και η άρση βαρών και η έντονη άσκηση θα πρέπει να αποφεύγονται για 6 έως 8 εβδομάδες για την πρόληψη επιπλοκών όπως οι κήλες. Η σταδιακή επάνοδος στις πλήρεις δραστηριότητες είναι σημαντική για την αποκατάσταση της δύναμης, ωστόσο θα πρέπει πάντα να γίνεται με τη σύμφωνη γνώμη του χειρουργού. Ταυτόχρονα, ορισμένοι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου, συμπεριλαμβανομένης της διάρροιας, της δυσκοιλιότητας ή της επιτακτικής ανάγκης για αφόδευση. Συνεπώς, μπορεί να απαιτηθούν προσαρμογές στην πρόσληψη φυτικών ινών ή και χορήγηση φαρμάκων. Τέλος, οι ασθενείς με μόνιμη παρά φύσει έδρα χρειάζονται συνεχή εκπαίδευση για τη φροντίδα της στομίας, συμπεριλαμβανομένης της υγιεινής, της αλλαγής των συσκευών και της παρακολούθησης για επιπλοκές όπως ερεθισμός του δέρματος ή λοιμώξεις.

Τακτική μετεγχειρητική παρακολούθηση

Οι τακτικές επισκέψεις παρακολούθησης με το χειρουργό είναι απαραίτητες για την παρακολούθηση της επούλωσης, την αξιολόγηση των επιπλοκών και την πραγματοποίηση των απαραίτητων προσαρμογών στη φαρμακευτική αγωγή ή τη δίαιτα. Κατά τη διάρκεια αυτών των επισκέψεων, διενεργείται κλινική εξέταση, αξιολόγηση της λειτουργίας του εντέρου και της προόδου της ανάρρωσης, ενώ διενεργούνται και απεικονιστικές εξετάσεις (π.χ. αξονική τομογραφία ή κολονοσκόπηση) για την αξιολόγηση της διαδικασίας επούλωσης και τον έλεγχο για επανεμφάνιση της αρχικής πάθησης, ειδικά σε περιπτώσεις καρκίνου. Σε κάθε περίπτωση, ο Γενικός Χειρουργός στην Αθήνα Δρ. Βασίλειος Κοντοστόλης αντιμετωπίζει χειρουργικά όποιες παθήσεις του παχέος εντέρου χρήζουν επεμβατικής θεραπείας με τη βέλτιστη προσοχή, ενώ μεριμνά συστηματικά για τη μετεγχειρητική πορεία κάθε ασθενούς.